علت وقوع زمین لرزه هولناک ترکیه – سوریه چه بود؟

به گزارش آی‌زندگی؛ زمین لرزه بسیار شدیدی در جنوب شرقی ترکیه و نزدیک مرز سوریه به وقوع پیوست. داده‌های لرزه‌سنج‌هایی که لرزش زمین ناشی از امواج زمین لرزه را اندازه گیری می‌کنند نشان می‌دهند که این رویداد در اوایل صبح روز ۶ فوریه در مقیاس بزرگ ۷.۸ ریشتری رخ داده است.

زمین لرزه واقعا بزرگ بود
به گزارش فرارو به نقل کانورسیشن، لرزش ناشی از حرکت انرژی به بیرون از منبع یا مرکز زمین لرزه عواقب وحشتناکی برای افرادی که در نزدیکی آن زندگی می‌کردند به همراه داشته است. بسیاری از ساختمان‌ها فرو ریخته اند و گمان می‌رود دست کم ۲۰۰۰ نفر در سرتاسر دو کشور جان خود را از دست داده اند و گزارش‌هایی از آسیب منجر به آتش سوزی به خطوط لوله گاز وجود دارد. دومین زمین لرزه بسیار بزرگ ۷.۵ ریشتری نیز حوالی زمان ناهار در مرکز ترکیه رخ داده است.

چرا این اتفاق رخ داد؟
این منطقه از ترکیه مستعد زلزله است، زیرا در محل تلاقی سه صفحه تکتونیکی تشکیل دهنده پوسته زمین قرار دارد: صفحات آناتولی، عربی و آفریقا. صفحه عربستان در حال حرکت به سمت شمال به سوی اروپاست و باعث می‌شود صفحه آناتولی (که ترکیه روی آن قرار دارد) به سمت غرب رانده شود.
حرکت صفحات تکتونیکی باعث ایجاد فشار بر روی مناطق گسلی در مرز‌های آن می‌شود. آزاد شدن ناگهانی این فشار است که باعث زمین لرزه و لرزش زمین می‌شود.
زمین لرزه اخیر احتمالا روی یکی از گسل‌های اصلی که مرز بین صفحات آناتولی و عربستان را مشخص می‌کند رخ داده است: گسل آناتولی شرقی یا گسل دریای مرده. این دو گسل هر دو “گسل‌های لغزش ضربه ای” هستند بدین معنا که برخی از حرکت‌های صفحات را که از کنار یکدیگر حرکت می‌کنند در خود جای می‌دهند.

به طور قابل توجهی بزرگتر از زمین لرزه‌های قبلی بوده است
در حالی که این منطقه هر ساله زمین لرزه‌های زیادی را تجربه می‌کند که ناشی از حرکت مداوم صفحات تکتونیکی است زلزله اخیر به طور خاص بزرگ و ویرانگر بوده است، زیرا در جریان آن انرژی زیادی آزاد شد. سازمان زمین شناسی ایالات متحده (USGS) اشاره کرده که از سال ۱۹۷۰ میلادی تنها سه زمین لرزه بزرگتر از ۶ ریشتر در فاصله ۲۵۰ کیلومتری آن ناحیه رخ داده است. زمین لرزه ۶ فوریه با بزرگی ۷.۸ ریشتر به طور قابل توجهی بزرگتر از زلزله‌هایی بوده که آن منطقه پیش‌تر تجربه کرده است و انرژی آن بیش از دو برابر بزرگتر از زمین لرزه‌های قبلی ثبت شده در آن منطقه بوده است.
زلزله شناسان معاصر از مقیاس بزرگی لحظه‌ای استفاده می‌کنند که نشان دهنده مقدار انرژی آزاد شده توسط یک زلزله است (مقیاس ریشتر قدیمی است اگرچه گاهی اوقات به اشتباه در اخبار نقل شده است). این مقیاس غیر خطی است: هر پله به بالا نشان دهنده ۳۲ برابر انرژی آزاد شده بیش‌تر است. این بدان معناست که یک زلزله ۷.۸ ریشتری در واقع حدود ۱۶۰۰۰ برابر بیش از زلزله‌هایی با بزرگی متوسط ۵ ریشتری که معمولا در آن منطقه رخ می‌دهد انرژی آزاد می‌نماید.

ما تمایل داریم انرژی زمین لرزه را از یک مکان یا مرکز منفرد در نظر بگیریم، اما واقعیت آن است که انرژی زمین لرزه‌ای در واقع توسط حرکت در امتداد یک منطقه از یک گسل ایجاد می‌شود. هر چه زلزله بزرگتر باشد ناحیه گسل بزرگتری جابجا خواهد شد. زلزله‌ای به بزرگی ۷.۸ در منطقه‌ای به طول ۱۹۰ کیلومتر و عرض ۲۵ کیلومتر بدان معناست که لرزش در منطقه‌ای بسیار بزرگ احساس شده است.

تخمین زده می‌شود که ۶۱۰ هزار نفر در منطقه اطراف تا حدود ۸۰ کیلومتری شمال شرقی در امتداد مرز صفحه تکتونیکی لرزش شدید (به اندازه‌ای که خسارت مالی قابل توجهی ایجاد کند) احساس کرده اند. لرزش در استانبول بزرگترین شهر ترکیه با حدود ۸۱۵ کیلومتر فاصله، در بغداد پایتخت عراق با ۸۰۰ کیلومتر فاصله و قاهره در مصر با ۹۵۰ کیلومتر فاصله از مرکز زلزله احساس شد.

در مورد پس لرزه‌ها چه می‌توان گفت؟
پس از زمین لرزه‌های بزرگ بسیاری از زمین لرزه‌های کوچکتر که به عنوان پس لرزه شناخته می‌شوند وجود خواهند داشت، زیرا پوسته دوباره با تغییرات تنش سازگار می‌شود. پس لرزه‌ها می‌توانند از روز‌ها تا سال‌ها پس از رخداد اولیه ادامه یابند. در ۱۲ ساعت نخست پس از زمین لرزه اولیه در جنوب شرقی ترکیه سه زمین لرزه دیگر به بزرگی ۶ ریشتر رخ داده اند. اولین شوک ۶.۷ ریشتر بود که تنها ۱۱ دقیقه پس از اولین شوک رخ داد و صد‌ها پس لرزه با بزرگی کوچک‌تر نیز وجود داشته اند. دومین زمین لرزه به بزرگی ۷.۵ ریشتر بیش‌تر در ناحیه شمال روی یک سیستم گسلی متفاوت، اما مجاور رخ داد: گسل سورگو. از نظر فنی این زمین لرزه به اندازه کافی قدرتمند بود که به تنهایی به عنوان یک زمین لرزه جداگانه قلمداد شود اگرچه احتمالا توسط اولین زمین لرزه ایجاد شده و مجموعه‌ای از پس لرزه‌های خود را ایجاد خواهد کرد.

در حالی که پس لرزه‌ها معمولا به طور قابل توجهی کوچک‌تر از شوک اصلی هستند، اما می‌توانند عواقبی به همان اندازه ویرانگر داشته باشند چرا که زیرساخت‌ها در اولین زلزله آسیب دیده اند و ممکن است تلاش‌های امداد رسانان برای نجات زلزله زدگان را با مشکل مواجه سازند. از آنجایی که عواقب این زمین لرزه‌های بزرگ هم چنان توسط مردم ساکن در آن منطقه احساس می‌شود تنها می‌توان امیدوار بود که کمک‌های بین المللی هر چه سریع‌تر به ترکیه و سوریه برسند تا در بحبوحه پس لرزه‌های مداوم به تلاش‌های امدادرسانان کمک کنند.

فرارو